Ogólne informacje o garbowaniu tranem
Garbowanie tranem to rodzaj garbowania tłuszczowego, w którym skóra jest garbowana przy użyciu zwierzęcego tranu. Powstała skóra nazywana jest również skórą sämisch. Często garbowane są przede wszystkim skóry owcze i jagnięce przy użyciu oleju rybnego (tranu). Używany tran pochodzi zazwyczaj z dorszy, rzadziej z fok lub wielorybów. Ryby i ssaki wodne zawierają wysoką koncentrację nienasyconych kwasów w swoich tłuszczach, które łączą się z tlenem (utlenianie) i zapewniają efekt garbowania. Tego brakuje w tłuszczach zwierząt lądowych, dlatego garbowanie tymi tłuszczami zwierzęcymi nazywane jest „nieprawdziwym garbowaniem”.
Proces i fazy garbowania tranem
Skóry, które zostały wygarbowane przy użyciu tranu, nazywane są skórą sämisch. W przeciwieństwie do konserwacji skóry garbowanej tłuszczem, produkcja skóry sämisch trwa znacznie dłużej, około 6-9 miesięcy. Proces składa się z 2 faz. W pierwszej fazie skóra jest ugniatana w beczce z olejem tranowym. Następnie następuje faza suszenia, w której tran łączy się z włóknem skóry. Obie fazy są naprzemiennie powtarzane. Po utlenieniu nadmiar tłuszczu jest wypłukiwany przy użyciu wody sodowej.
Właściwości skóry sämisch
Garbowanie tranem może być przeprowadzane samodzielnie (prawdziwe sämisch) lub w połączeniu z innymi metodami (neusämisch). W przypadku skóry neusämisch, najpierw jest ona wstępnie garbowana formaldehydem, a następnie garbowana tranem. Ważne właściwości skóry sämisch to jej miękkość, łatwość czyszczenia, chłonność i odporność na temperatury do 70°C. Skóra garbowana sämisch ma po procesie garbowania ciemnobrązowy kolor, który często jest wybielany przy użyciu nadtlenku wodoru.
Zastosowanie skóry sämisch
Nie tylko skóry owcze czy kozie, ale także skóry dzikich zwierząt są garbowane olejem tranowym. Jeśli w skórach sarny lub jelenia usunięta zostanie warstwa licowa, to w stanie gotowym otrzymuje się zamsz. Zamsz z dzikiej zwierzyny jest używany głównie do odzieży ludowej lub rękawiczek. Ponadto, zamsz garbowany znajduje zastosowanie w ortopedii, gdzie wyróżnia się możliwością prania, odpornością na pot i miękkością. Ponadto, ten rodzaj skóry jest chętnie używany jako ircha do okien i do celów czyszczących.
dodatkowe źródła (dostęp 07.12.2018):
- oeko-fair(punkt)de/clever-konsumieren/kleider-schmuecken/leder/herstellung6/gerben/fettgerbung
- de(punkt)wikipedia(punkt)org/wiki/S%C3%A4mischleder
- lederzentrum(punkt)de/wiki/index.php/S%C3%A4mischleder
